Η Σελήνη, ή στην καθομιλουμένη «το Φεγγάρι», είναι ένας σχετικά μεγάλος δορυφόρος με στερεό φλοιό και διάμετρο λίγο μεγαλύτερη από το 1/4 της Γης. Οι φυσικοί δορυφόροι των υπόλοιπων πλανητών του Ηλιακού Συστήματος ονομάζονται και Φεγγάρια.
Η βαρυτική έλξη μεταξύ Γης και Σελήνης είναι ο κύριος παράγοντας για τις παλίρροιες στην Γη. Η επίδραση των παλιρροϊκών δυνάμεων στη Σελήνη έχει προκαλέσει το λεγόμενο «παλιρροϊκό κλείδωμα»: η περίοδος περιστροφής της είναι τέτοια (ίδια με την περίοδο περιφοράς – γνωστή έτσι και ως σύγχρονη περιστροφή) ώστε παρουσιάζει πάντα την ίδια όψη στην Γη.
Κατά την περιφορά γύρω από την Γη διαφορετικές όψεις φωτίζονται από τον Ήλιο προκαλώντας τις Φάσεις της Σελήνης.
Εκτιμάται πως η Σελήνη συνέβαλε στην διατήρηση της ζωής μέσω της επίδρασής της στις κλιματολογικές συνθήκες. Παλαιοντολογικά στοιχεία καθώς και υπολογιστικές προσομοιώσεις δείχνουν πως η κλίση του άξονα περιστροφής της Γης σταθεροποιήθηκε από τις παλιρροϊκές αλληλεπιδράσεις με την Σελήνη. Χωρίς αυτή τη σταθεροποιητική δύναμη ως προς τη ροπή που ασκούν ο Ήλιος και οι υπόλοιποι πλανήτες στην πεπλατυσμένη μορφή της Γης κάποιοι πιστεύουν πως η κλίση του άξονα περιστροφής θα μεταβαλλόταν χαοτικά όπως συμβαίνει στον Άρη. Εάν ο άξονας περιστροφής πλησίαζε το επίπεδο της εκλειπτικής ακραίες κλιματικές συνθήκες θα επικρατούσαν οι οποίες θα εξαφάνιζαν τις περισσότερες μορφές ζωής από τον πλανήτη.
Η Σελήνη απέχει τόσο από τη Γη, ώστε να έχει την ίδια φαινόμενη διάμετρο με τον Ήλιο, καθώς ο Ήλιος είναι 400 φορές μεγαλύτερος, ωστόσο, κατά μία απίστευτη αστρονομική σύμπτωση, είναι και 400 φορές μακρύτερα από τη Σελήνη. Το γεγονός αυτό επιτρέπει να λαμβάνουν χώρα ολικές εκλείψεις Ηλίου.
Η προέλευση της Σελήνης είναι άγνωστη, αν και η δημοφιλέστερη θεωρία υποστηρίζει τον σχηματισμό της από τη σύγκρουση της Γης με κάποιον πρωτοπλανήτη στο μέγεθος του Άρη. Αυτή η υπόθεση εξηγεί μεταξύ των άλλων και την παρόμοια σύσταση Γης και Σελήνης.
Η Γη βρίσκεται επιπλέον σε κοινή τροχιά με έναν αστεροειδή, τον 3753 Cruithne. Επίσης, αποτέλεσμα από το space.com, το οποίο ανέλυσε τροχιές 10 εκατομμυρίων σωμάτων που πλησιάζουν σε μικρή απόσταση από τη Γη, έδειξαν ότι περίπου 18.000 εντοπίζονται μέχρι στιγμής σε ασταθείς τροχιές γύρω από τη Γη. Σύμφωνα με τις μετρήσεις η Γη έχει κάθε στιγμή ένα μικρό αστεροειδή διαμέτρου 1 μέτρου ή μεγαλύτερο να περιφέρεται γύρω της. Οι αστεροειδείς αυτοί παραμένουν σε τροχιά γύρω από τη Γη κατά μέσο για 9 μήνες, αν και κάποιοι μπορεί περιφέρονται γύρω από τη Γη για δεκαετίες.[33]
Η Γη αποτελεί τον τρίτο πιο κοντινό πλανήτη στον Ήλιο, τον πιο πυκνό και τον πέμπτο μεγαλύτερο σε μάζα στο Ηλιακό Σύστημα και ειδικότερα τον μεγαλύτερο ανάμεσα στους γήινους πλανήτες, δηλαδή τους πλανήτες με στερεό φλοιό και το μοναδικό γνωστό ουράνιο σώμα που φιλοξενεί ζωή.
Σύμφωνα με ενδείξεις μέσω ραδιομετρικής χρονολόγησης και άλλων πηγών, η Γη σχηματίστηκε πριν από 4,54 δισεκατομμύρια έτη.[3][4][5] Αλληλεπιδρά με τα άλλα αντικείμενα του χώρου μέσω βαρυτικών δυνάμεων, ιδιαίτερα με τον Ήλιο και τη Σελήνη, η οποία αποτελεί τον μοναδικό μόνιμο φυσικό δορυφόρο της. Η αλληλεπίδραση της Γης με το βαρυτικό πεδίο της Σελήνης δημιουργεί την παλίρροια των ωκεανών, σταθεροποιεί την κατεύθυνση του άξονα περιστροφής της Γης και σταδιακά μειώνει τον ρυθμό περιστροφής του πλανήτη μας. Κατά την διάρκεια μιας πλήρους περιστροφής γύρω από τον Ήλιο, η Γη περιστρέφεται γύρω από τον άξονά της περίπου 365,26 φορές, δημιουργώντας 365,26 ηλιακές ημέρες ή ένα αστρικό έτος.[σ 1] Ο άξονας περιστροφής της Γης έχει κλίση 23,4° με τον κάθετο στο επίπεδο τροχιάς της άξονα, με αποτέλεσμα να δημιουργούνται εποχικές διαφορές στην επιφάνεια της Γης με περίοδο ενός τροπικού έτους (365,24 ηλιακές μέρες).[6]
Το Ηλιακό σύστημα περιλαμβάνει τον Ήλιο και όλα τα αντικείμενα τα οποία κινούνται σε τροχιά γύρω από αυτόν μέσα στο πεδίο βαρύτητάς του, είτε περιστρεφόμενα άμεσα γύρω από αυτόν είτε κινούμενα σε τροχιές γύρω από άλλα σώματα, που κινούνται γύρω από τον Ήλιο. Ο Ήλιος είναι ένα μέσο άστρο και ζει περίπου για 5 δισεκατομμύρια χρόνια. Είναι μια φλεγόμενη σφαίρα, που εκτοξεύει ενέργεια θερμότητα και φωτεινότητα. Ο πυρήνας του μετατρέπει υδρογόνο σε ήλιο σε μια συνεχόμενη αντίδραση περίπου 15,7 εκατομμύρια βαθμών Κελσίου ενώ η πυρηνική σύμπτυξη στο εσωτερικό του ηλίου παράγει περίπου 4.000.000 τόνους μάζας ανά δευτερόλεπτο, ενέργεια η οποία διατηρεί την λαμπρότητα του.
1. Ερμής Με απόσταση περίπου 70.000.000 χιλιόμετρα μακριά ο Ερμής είναι καψαλισμένος από την ακτινοβολία όσο κανένας άλλος πλανήτης. Πήρε το όνομα του από τον αγγελιαφόρο των Θεών. Ο Ερμής είναι ο μικρότερος και κοντινότερος στον ήλιο πλανήτη. Η επιφάνεια του είναι γεμάτη κρατήρες λόγω της τεράστιας βαρύτητας του Ηλίου η οποία προσελκύει μικρούς και μεγάλους βράχους προς το μέρος του Ερμή. Οι μετεωρίτες αυτοί διαμόρφωσαν έτσι την επιφάνεια του πριν από αμνημόνευτους χρόνους. Λόγω της μικρής του βαρύτητας δεν κατάφερε να κρατήσει την ατμόσφαιρά του.
2. Αφροδίτη Επόμενη στη σειρά η Αφροδίτη, η δίδυμη αδερφή της Γης, με όνομα που προέρχεται από τη Θεά της ομορφιάς και προστάτιδα του έρωτα. Ένας άγονος πλανήτης με αποπνικτική ατμόσφαιρα. Πάνω από 90 φορές πιο πυκνή από της Γης και με θερμοκρασίες, που θα έλιωναν και μόλυβδο. Αποτελεί τον πιο θερμό πλανήτη, συχνά παρομοιάζεται με τη Γη λόγω μεγέθους καθώς είναι λίγο πιο μικρή απ’ αυτήν μόνο που η Αφροδίτη είναι μια κόλαση με συνθήκες πολύ εχθρικές. Συχνά ονόματα του πλανήτη είναι «Αυγερινός» και «Εωσφόρος».
3. Γη Αποτελεί μια συμφωνία σχημάτων και χρωμάτων. Φαίνεται σαν πλανήτης χωρίς ζωή αλλά αν δούμε πιο κοντά φαίνεται η δουλειά του ανθρώπινου είδους. Τα 2/3 της επιφάνειάς της αποτελούνται από νερό και οι ωκεανοί της γεμάτοι ζωή. Η Γη είναι η μεγαλύτερη από τους εσωτερικούς πλανήτες, η ατμόσφαιρά της αποτελείται από 78% άζωτο, 21% οξυγόνο και 1% άλλα αέρια. Η απόλυτη ισορροπία για να ζούμε και να αναπνέουμε. Πολλοί πλανήτες έχουν ατμόσφαιρα αλλά μόνο της Γης είναι βιώσιμη. Η ατμόσφαιρα της Γης, μας προστατεύει από εισερχόμενους μετεωρίτες οι οποίοι διασπώνται καθώς εισβάλλουν πριν καν προλάβουν να φτάσουν στο έδαφος.
4. Άρης Με μείον 100 βαθμούς Κελσίου πριν την ανατολή ο ουρανός στον Άρη εμφανίζεται ροζ από την σκόνη και την ομίχλη. Το μεσημέρι έχει καθαρό ουρανό και όσο πλησιάζει το βράδυ παγωμένα σύννεφα παγώνουν τον πλανήτη. Αυτός είναι ο κόκκινος πλανήτης, ο τέταρτος σε σειρά απόστασης από τον Ήλιο. Ο Άρης ίσως είναι ο επόμενος πλανήτης που θα κατακτήσει ο άνθρωπος. Σήμερα είναι ένας παγωμένος πλανήτης και το μόνο ορατό νερό βρίσκεται στους πόρους του. Η ατμόσφαιρα του αποτελείται από 95.3 % διοξείδιο του άνθρακα, 2.7% άζωτο και 6% αργό. Η μεγαλύτερη έκταση του αποτελείται από ερήμους, γεμάτες από ψιλή σκόνη οξειδίου του σιδήρου.
5. Δίας Ο μεγαλύτερος πλανήτης του ηλιακού συστήματος μόνο που μπροστά στον ήλιο χάνει την μεγαλοπρέπειά του. Πήρε το όνομα του από τον Θεό Δία και είναι ένας γίγαντας αερίων. Στην επιφάνεια του παρατηρούμε διαφορετικές χρωματικές ζώνες. Οι άσπρες και κίτρινες ζώνες είναι υψηλά νέφη ενώ οι κόκκινες και καφέ ζώνες χαμηλότερα. Οι ζώνες κινούνται σε αντίθετες κατευθύνσεις συνεχώς. Το χαρακτηριστικό του Δία είναι η μεγάλη κηλίδα του, τέσσερις φορές μεγαλύτερη από τη γη. Είναι ένας συνεχόμενος αντικυκλώνας που φαίνεται να μετακινείται αργά. Το χρώμα και ο χρόνος περιστροφής της μπορεί να διαφέρει με την πάροδο των χρόνων. Ακόμα και με το τηλεσκόπιο δεν έχουμε ορατότητα της επιφάνειάς του Δία. Η ατμόσφαιρα του έχει πλάτος πάνω από 5.000 χιλιόμετρα και περνώντας ανάμεσα από τα νέφη οι θερμοκρασίες φτάνουν από -130 έως -140 βαθμούς Κελσίου.
6. Κρόνος Κρόνος, ο άρχοντας των δαχτυλιδιών. Το όνομα του προέρχεται από τον Θεό της σοδειάς και των συγκομιδών. Είναι ο έκτος πλανήτης σε απόσταση από τον ήλιο και ο δεύτερος μεγαλύτερος. Είναι κι’ αυτός ένας αέριος πλανήτης με 7/10 της πυκνότητας του νερού. Όπως ο Δίας έτσι και ο Κρόνος δεν έχει σταθερή επιφάνεια μόνο στρώματα αερίων. Τα άσπρα είναι υψηλά νέφη και τα κίτρινα χαμηλότερα. Οι δακτύλιοι του Κρόνου χωρίζονται σε περιοχές με κενά ανάμεσά τους.
7. Ουρανός Ο έβδομος πλανήτης σε απόσταση από τον ήλιο. Με όνομα που προέρχεται από την αρχαία Θεότητα του Ουρανού, πατέρας του Κρόνου και του Δία. Μεγαλύτερο χαρακτηριστικό του είναι ότι ο άξονας περιστροφής γύρω από τον εαυτό του βρίσκεται σχεδόν πάνω από την εκλειπτική δίνοντας την εντύπωση ότι κυλά στην τροχιά του. Οι δακτύλιοι του είναι σκοτεινοί και στενοί. Εμφανισιακά δεν έχει κάποιο ιδιαίτερο χαρακτηριστικό πέρα από τους δακτυλίους.
8. Ποσειδώνας Συμβολίζεται με την τρίαινα του θεού Ποσειδώνα. Είναι ο τελευταίος πλανήτης του Ηλιακού συστήματος. Έχει κι αυτός μια κηλίδα κοντά στο νότιο ημισφαίριο και μια μεγάλη σκοτεινή κηλίδα συγκρίσιμη με τη μεγάλη κηλίδα του Δία. Είναι επίσης αντικυκλώνας με αραιά σύννεφα στις άκρες. Όπως ο Ουρανός έτσι και ο Ποσειδώνας τα εξωτερικά νέφη του βρίσκονται στους -220 βαθμούς Κελσίου και οι στρώσεις είναι παρόμοιες. Χαρακτηριστικό του πλανήτη είναι τα εξαιρετικά δυναμικά συστήματα καταιγίδων με ταχύτητες που πετυχαίνουν σχεδόν υπερηχητική ροή.
1.Ερμής
2. Αφροδίτη
3. Γη
4. Άρης
5. Δίας
6. Κρόνος
7. Ουρανός
8. Ποσειδώνας
Ας απολαύσουμε ένα video με πρωταγωνιστές παιδιά που μας μιλάνε για το ηλιακό μας σύστημα.
Ένα ωραίο θέμα για το μήνα Ιανουάριο είναι κατά τη γνώμη μου οι πλανήτες και το ηλιακό μας σύστημα. Ένα θέμα που αρέσει πολύ στα παιδιά και μπορεί να πάρει πολλές προεκτάσεις ανάλογα με τα ενδιαφέροντα των παιδιών στην εκάστοτε τάξη.
Αρχικά είναι καλό να γνωρίζουμε εμείς οι ίδιοι κάποιες πληροφορίες για το συγκεκριμένο θέμα και να τις περάσουμε στα παιδιά με απλά λόγια και κατανοητό τρόπο.
Σημαντικά σημεία του άρθρου:
Ηλικία παιδιών
Ορολογία
Γνώσεις
Είναι σημαντικό να θυμόμαστε πως έχουμε να κάνουμε με παιδιά προσχολικής ηλικίας και επομένως τόσο η ορολογία που θα χρησιμοποιήσουμε πρέπει να είναι προσαρμοσμένη στην ηλικία τους, όσο να είμαστε και προετοιμασμένοι να απαντήσουμε στις πιο απίθανες ερωτήσεις. Για το λόγο αυτό είναι καλό να είμαστε καλά προετοιμασμένοι όσον αφορά τη γνώση αναφοράς πάνω στο συγκεκριμένο θέμα.
Οι 9 πλανήτες
Ο Ήλιος είναι αυτόφωτο σώμα, έχει δηλαδή δικό του φως και θερμότητα. Οι πλανήτες δεν έχουν δικό τους φως. Δέχονται φως και θερμότητα από τον Ήλιο, είναι δηλαδή ετερόφωτα σώματα. Οι δορυφόροι είναι ουράνια σώματα τα οποία περιφέρονται γύρω από ορισμένους πλανήτες. Ο μοναδικός δορυφόρος της Γης είναι η Σελήνη.
